Lâm Ngọc Kiên (CCKL Cà Mau)
Cà Mau là vùng đất cuối trời tổ quốc, vùng đất phù sa sinh sau đẻ muộn nhưng thắm đượm tình đất, tình người. Nơi đây còn lưu giữ được nhiều nét văn hoá đặc trưng của vùng đồng bằng Nam bộ nói chung, của Cà Mau nói riêng.
Đất Cà Mau từ lâu đã đi vào văn học, thơ, ca… Nhà văn Nguyễn Tuân đã xem vùng đất này như “ Ngón chân cái chưa khô bùn vạn dậm”; nhà thơ Xuân Quỳnh ví Cà Mau như “Mũi đất xanh trên biển mênh mông, đang rẽ sóng lao về phía trước…”; còn nhà thơ Xuân Diệu ví Cà Mau như Mũi tàu tổ quốc đang hướng ra biển rộng “…Mũi thuyền ta đó mũi Cà Mau”.
Người Cà Mau chân chất thật thà, ăn ngay nói thẳng, hào sảng, hiếu khách…ai đã từng một lần đến Cà Mau chắc hẳn sẽ cảm nhận được điều đó.
Nằm cách TP Cà Mau 120km về phía Tây Nam là Mũi Cà Mau. Nơi đây có Vườn Quốc Gia Mũi Cà Mau. Vùng đất Mũi Cà Mau ngoài giá trị văn hoá, lịch sử, vẻ đẹp nên thơ, bên trong nó còn chứa đựng sự đa dạng về cảnh quan, môi trường, tài nguyên thiên nhiên và đa dạng sinh học hiếm có, ở đây có nhiều vùng sinh quyển độc đáo. Sự độc đáo của vùng Đất Mũi Cà Mau là vùng sinh thái Bãi bồi, rừng ngập mặn ven biển, vùng sinh sản và trú ngụ của các loài thuỷ sinh vịnh Thái Lan, điểm dừng chân và trú ngụ của nhiều loài chim di trú quí hiếm trên thế giới.
Từ những đặc tính trên, vào ngày 26/5/2009, lúc 11h 20’ (giờ Hàn Quốc), trong khuôn khổ kỳ họp thứ 21của uỷ ban điều phối quốc tế chương trình con người và sinh quyển (MAB – ICC thuộc UNESCO) diễn ra tại hòn đảo thơ mộng JeJu (Hàn Quốc) từ ngày 25 đến 29/5/2009 đã công nhận Cù lao Chàm và Vườn Quốc Gia Mũi Cà Mau là khu dự trữ sinh quyển thế giới. Phiên họp MAB – ICC lần này công nhận 22 khu dự trữ sinh quyển mới từ 17 quốc gia, nâng tổng số các khu dự trữ sinh quyển trên thế giới lên 553 từ 107 quốc gia. Vườn quốc gia Mũi Cà Mau là một trong 22 địa danh được bầu chọn trong tổng số 32 địa danh của 21 nước được đề cử lần này. Theo tiêu chí của UNESCO, để được công nhận Khu dự trữ sinh quyển thế giới phải là khu vực có nhiều hệ sinh thái đại diện cho những vùng địa lý sinh học chính, kể cả mức độ suy giảm do tác động của con người; có ý nghĩa về bảo tồn đa dạng sinh học; có cơ hội để thể hiện tiếp cận phát triển bền vững cho một vùng; có diện tích thích hợp để thực hiện 3 chức năng của khu Dự trữ sinh quyển trong 3 vùng (lõi, đệm và chuyển tiếp); có cơ chế thực hiện sự tham gia của cộng đồng được thể hiện trong cơ chế, chính sách, kế hoạch quản lý, các chương trình nghiên cứu, giám sát, giáo dục và đào tạo.
Khu dự trữ sinh quyển Mũi Cà Mau có quy mô trên 371.500ha với ba vùng: vùng lõi 17.330ha, vùng đệm 43.300ha và vùng chuyển tiếp 310.870ha; vùng lõi được chia làm 3 vùng nhỏ là các phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của VQG Mũi Cà Mau, VQG U Minh Hạ và dãy rừng phòng hộ ven Biển Tây. Nơi đây có các hệ sinh thái đặc trưng điển hình như: hệ thống diễn thế rừng nguyên sinh trên đất bãi bồi, hệ thống chuyển tiếp các hệ sinh thái đặc trưng từ rừng ngập mặn theo chế độ thuỷ triều sang rừng tràm ngập nước ngọt theo mùa, hệ sinh thái biển là vùng sinh sản và nuôi dưỡng con giống tự nhiên các loài thủy hải sản cho cả vùng biển phía Đông, phía Tây Mũi Cà Mau và vùng Vịnh Thái Lan. .
Như vậy, từ năm 2000 đến nay Việt Nam đã có tổng số 8 khu dự trữ sinh quyển thế giới là: Rừng ngập mặn Cần Giờ - TP HCM (được bầu chọn tháng 01/2000), Vườn quốc gia Cát Tiên (được bầu chọn tháng 11/2001), Quần đảo Cát Bà - Hải phòng (được bầu chọn tháng 12/2004), Châu thổ Sông Hồng - đất ngập nước ven biển liên tỉnh châu thổ sông Hồng (được bầu chọn tháng 12/2004), Khu dự trữ sinh quyển Kiên Giang - ven biển và các đảo của Kiên Giang (được bầu chọn tháng 10/2006), Khu dự trữ sinh quyển Tây Nghệ An (được bầu chọn tháng 9/2007), và thứ 8 là khu dự trữ sinh quyển Cù lao Chàm - Quảng Nam và Vườn quốc gia Mũi Cà Mau.
Vườn quốc gia Mũi Cà Mau được thành lập ngày 14/7/2003 theo quyết định số 142/2003/QĐ-TTg của Thủ tướng chính phủ trên cơ sở nâng cấp khu Bảo tồn thiên nhiên Đất Mũi. Theo đó, Vườn nằm trên địa bàn 2 huyện Năm Căn và Ngọc Hiển có toạ độ từ 8032’ đến 8049’ vĩ độ bắc và từ 104040’ đến 104055’ độ kinh đông. Tổng diện tích tự nhiên là 41.862 ha. Trong đó:
Diện tích phần trên đất liền: 15.262 ha.
Diện tích phần ven biển: 26.600 ha.
- Các phân khu chức năng trên phần đất liền:
a, Phân khu bảo vệ nghiêm ngặt: 12.203 ha.
Thuộc Tiểu khu 2 và Tiểu khu 3 của khu rừng đặc dụng Ðất Mũi và khu rừng phòng hộ bãi bồi hiện nay.
b, Phân khu phục hồi sinh thái: 2.859 ha.
Thuộc Tiểu khu 4 và phân ven biển Tiểu khu 1 của khu rừng đặc dụng Ðất Mũi hiện nay.
c, Phân khu hành chính dịch vụ: 200 ha.
Thuộc khu vực ven Rạch Tàu, khu kênh Hai Thiện, khu Rạch Bàu Lớn và khu Rạch Mũi.
- Phân khu chức năng phần trên biển:
Phạm vi tính từ mép bờ biển phía Tây ra phía biển, chức năng chủ yếu của Phân khu này là bảo tồn tài nguyên sinh vật biển và hệ sinh thái ven bờ, duy trì và nghiên cứu quá trình địa mạo và sinh thái tự nhiên của Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau, bao gồm các điểm sau:
Ðiểm 1. Cửa Sào Lưới thuộc Huyện Cái Nước.(Tọa độ: Từ 1040 47' 30'' Kinh độ Ðông và Từ 80 48' Vĩ độ Bắc)
Ðiểm 2. Cách bờ biển 4.700 mét.(Tọa độ: Từ 1040 45' Kinh độ Ðông và Từ 80 48' Vĩ độ Bắc)
Ðiểm 3. Ngoài biển (Tọa độ: Từ 1040 42' Kinh độ Ðông và Từ 80 40' Vĩ độ Bắc)
Ðiểm 4. Ngoài biển (Tọa độ: Từ 1040 42' Kinh độ Ðông và Từ 80 35’ Vĩ độ Bắc)
Ðiểm 5. Ngoài biển (Tọa độ:Từ 1040 48' Kinh độ Ðông và Từ 80 33' 30''Vĩ độ Bắc)
Ðiểm 6. Ðầu rạch Trương Phi thuộc Huyện Ngọc Hiển (Tọa độ: Từ 1040 48' Kinh độ Ðông và Từ 80 34' 30'' Vĩ độ Bắc)
Ngoài ra VQG còn có vùng đệm với tổng diện tích là: 8.194 ha, nằm trên địa bàn các xã: Ðất Mũi, Viên An và Ðất Mới thuộc huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau.
Mục tiêu và nhiệm vụ của Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau:
- Bảo tồn lâu dài mẫu chuẩn sinh thái có tầm quan trọng quốc gia, khu vực và thế giới trên cơ sở các giải pháp khoa học, kinh tế và xã hội để bảo vệ hệ sinh thái đất ngập nước vùng đất mũi đang trong quá trình diễn thế tự nhiên.
- Xây dựng Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau để phục vụ các hoạt động tham quan, du lịch sinh thái và hợp tác quốc tế, xây dựng và thực nghiệm các mô hình bảo tồn và sử dụng bền vững tài nguyên rừng ngập mặn, phát huy giá trị và chức năng kinh tế của hệ sinh thái đất ngập nước. Qua đó cải thiện điều kiện sống của nhân dân trong vùng.
- Phát huy vai trò phòng hộ bảo vệ môi trường, hạn chế xói lở, thúc đẩy quá trình bồi tụ bờ biển, để bảo vệ đời sống và sản xuất của nhân dân các vùng đất liền, bảo vệ khu cư trú của ngư dân ở vùng ven biển, tạo nền tảng cho quá trình phát triển bền vững ở vùng ven biển.
- Bảo vệ đa dạng sinh học các hệ sinh thái rừng ngập mặn, nơi cư trú cho các loài sinh vật ở vùng ven biển, các loài chim nước di cư, cung cấp dinh dưỡng cho các loài thủy sản, hỗ trợ cho các hoạt động sản xuất ở vùng ven biển.
- Xây dựng cơ cấu xã hội nghề rừng ổn định, phù hợp với các mục tiêu quản lý, bảo vệ và phát triển rừng thông qua việc cải thiện và nâng cao tính bền vững của các hệ canh tác Lâm - Ngư nghiệp, tăng năng suất của rừng để nâng cao lợi ích kinh tế của những diện tích rừng ngập mặn ở vùng đệm của Vườn Quốc gia.
- Cải thiện cơ sở hạ tầng nông thôn nhằm không ngừng cải thiện điều kiện sinh sống của nhân dân trong vùng. Nâng cao nhận thức của cộng đồng dân cư về các giá trị của rừng và của hệ sinh thái đất ngập nước và các phương pháp sử dụng bền vững tài nguyên đất ngập nước.
-Góp phần củng cố quốc phòng, bảo vệ an ninh chính trị và trật tự xã hội ở vùng cực Nam của Tổ Quốc.
Đa dạng sinh học đặc trưng của VQG này là hệ động thực vật rừng ngập mặn. Đây là hệ sinh thái rừng ngập mặn tự nhiên có giá trị cao về đa dạng sinh học, cảnh quan thiên nhiên, môi trường và rất quan trọng trong phòng hộ bờ biển, chắn gió, chắn sóng chống xói lở, cố định đất trong quá trình hình thành đất liền tiến ra Biển Đông.
Vườn Quốc gia mũi Cà Mau là một trong những địa điểm quan trọng thuộc chương trình quốc gia về bảo tồn da dạng sinh học của nước ta, nơi nghiên cứu về các loài chim nước ven biển của Việt Nam và khu vực Châu Á - Thái Bình Dương vườn cũng có những đặc điểm độc đáo về địa lý tự nhiên và địa mạo, tạo nên một vùng sinh thái cửa sông, ven biển duy nhất ở Việt Nam với những nét đặc trưng của hệ động thực vật rừng ngập mặn.
Hệ thực vật ở đây có 22 loài ngập mặn đã được phát hiện, trong đó chiếm ưu thế thuộc về loài Đước (Rhizophora apiculata), Mắm trắng (Avicennia alba), Mắm (A. officinalis), Mắm ổi (A. marina), Trang (Kandelia candel) với quần thể thực vật gồm rừng tái sinh tự nhiên hỗn giao giữa cây đước, cây vẹt và rừng mấm. Cây mấm là loài tiên phong lấn biển có hệ thống rễ đặc biệt giữ đất bãi bồi, chống xói lở và hình thành các dãy rừng phòng hộ ven biển. Ngoài cây đước, thảm thực vật ở rừng ngập mặn VQG Mũi Cà Mau còn có vẹt, sú, bần, cóc, chà là, dương xỉ, nhiều loại dây leo…Theo các nhà khoa học, hệ thống rừng ngập mặn ở đây được cho là đa dạng thứ hai thế giới, chỉ kém rừng ngập Amazon ở Nam Mỹ.
Hệ động vật, với lớp thú có 13 loài thuộc 9 họ. Trong đó có một số loài nằm trong sách đỏ thế giới (IUCN) như: Khỉ đuôi dài (Macaca Fascicularis), Voọc Bạc - Còn gọi là Cà Khu, Nhọ Nồi (Trachypithecus Cristatus) và nhiều loài nằm trong sách đỏ của Việt Nam; lớp chim có 74 loài thuộc 23 họ, trong đó có một số loài quí hiếm như: Cò trắng Trung Quốc Egretta eulophotes, Choắt mỏ cong hông nâu Numeniusmadagascariensis, Rẽ mỏ rộng Limnodromus semipalmatus, Bồ nông chân xám - còn gọi là Chàng Bè Pelecanus philippensis, Cò Lạo Ấn Độ - Còn gọi là Giang sen Mycteria leucocephala, Diệc Mốc Egretta gularis và Quắm đầu đen Threskiornis melanocephalus, quần xã chim trong sinh cảnh rừng ngập mặn đặc trưng với các loài phổ biến như Chích bông nâu Orthotomus ruficeps, Vành khuyên họng vàng Zosterops palpebrosa và Rẻ quạt java Rhipidura javanica; bò sát có 17 loài thuộc 9 họ, nhiều loài bò sát ở VQG Mũi Cà Mau có tên trong sách đỏ Việt Nam và sách đỏ của Liên minh bảo tồn thiên nhiên quốc tế. Ngoài ra còn có 5 loài lưỡng cư thuộc 3 họ; 14 loài tôm; 175 loài cá thuộc 116 giống và 77 họ; 133 loài động, thực vật phiêu sinh.
Động vật ở đây không những phong phú về thành phần loài mà còn có số lượng cá thể từng loài lớn. Đến VQG Mũi Cà Mau, quí khách có thể dễ dàng bắt gặp nhiều loại đặc sản của Cà Mau như: Rắn, Rùa, Trăn, Cua biển, Ba khía, ốc len, Dọp, Sò huyết, nghêu, cá ngát, cá đuối, cá nâu, cá mú, cá thòi lòi…
Đặc biệt, diện tích đất liền của VQG Mũi Cà Mau không ngừng được mở rộng một cách tự nhiên, hàng năm Mũi Cà Mau lấn ra biển hàng vài chục mét, thậm chí hàng trăm mét bằng nguồn phù sa do hệ thống sông, kênh, rạch bồi đắp dưới sự giúp sức của bộ rể phù sinh của rừng Mắm, Đước ven biển.
Với những đặc tính quí giá về sự đa dạng sinh học và điều kiện lập địa hiếm có nên Vườn Quốc Gia Mũi Cà Mau xứng đáng được công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới. Để giữ vững danh hiệu đó đồng thời không ngừng phát triển sinh cảnh của khu sinh quyển, vấn đề đặt ra cho các ngành các cấp mà đặc biệt là ngành NN & PTNT của tỉnh Cà Mau hiện nay là làm gì để quản lý, bảo vệ thật tốt Vườn quốc gia Mũi Cà Mau nói riêng và khu dự trữ sinh quyển nói chung.
CA MAU Cape National Park - Biosphere Reserves PARK WORLD eighth VIETNAM
Ca Mau is the last sun of national lands, the alluvial born after petal đượm love to borrow the earth, love people. Here preserved a lot of culture characteristic of the plains of the South in general, the Ca Mau in particular. Mau land has long been going on literature, poetry, music ... The writer Nguyen Tuan saw this land as "forefoot has dried mud ten thousand miles"; poet Xuan Quynh Ca Mau for the "green cape in the sea immense, in turn working towards the first wave ... "; time poet Xuan Dieu such as Mui Ca Mau National vessels are the broad direction of the sea" ... which we ship Cape Ca Mau Cape. Ca Mau People honesty feet high, eating just say straight, to pride, hospitality ... who at one time to Ca Mau will inevitably feel that. Ca Mau City located 120km southwest of the Cape Ca Mau. Here is Mui Ca Mau National Park. Mui Ca Mau land outside cultural values, history, beauty as romantic, inside it contains a diversity of landscape, environment, natural resources and biodiversity, rare, where there many regions unique biosphere. The uniqueness of the Dat Mui Ca Mau ecological alluvial, coastal mangrove forests, breeding areas and shelter for aquatic species, the Gulf of Thailand, at the stop and shelter many species of migratory birds you rare in the world. From the above characteristics, on May 26, 2009, at 11h 20 '(now Korea), within the framework of session of the committee 21cua coordination of international programs and the biosphere (MAB - UNESCO under the ICC ) held in Jeju island dreaming (Korea) from 25 to May 29, 2009 was recognized Cu Lao Cham and Mui Ca Mau National Park is the world's biosphere reserve. MAB meeting - this time the ICC recognized the 22 new biosphere reserves from 17 countries, bringing the total number of biosphere reserves in the world to 553 from 107 countries. Mui Ca Mau National Park is one of 22 places was elected in total 32 places of 21 countries were nominated this time. According to the criteria of the UNESCO, to be recognized biosphere reserve area is world regions have ecosystems represent the major bio-geographical regions, including the extent of decline due to human impact; meaningful conservation of biodiversity; have the opportunity to express to reach sustainable development for the region; an area suitable to perform the three functions of biosphere reserves in three regions (core, buffer and forward) have implemented the mechanism involved in the community is reflected in the policies, management plans, programs and research, monitoring, education and training. Biosphere reserve area of Ca Mau Cape 371.500ha scale on three regions: the core 17.330ha, 43.300ha buffer and transition area 310.870ha; the core region is divided into three subdivisions are strictly protected the Cape Ca Mau National Park, U Minh Ha National Park and coastal protection forest blocks west. Here are ecosystems characterized as typical system took the forest on alluvial soil, the system transfer characteristic ecosystems from mangrove forests in tidal regimes to freshwater flooded forest Melaleuca seasonal sea ecosystems is the breeding and raising of children breeding wild seafood species to both the sea to the east, west Mui Ca Mau and Gulf of Thailand. . Thus, from 2000 to present Vietnam has a total of eight Biosphere Reserves in the world is: Can Gio mangrove forests - Ho Chi Minh City (which was voted on in January 2000), Cat Tien National Park (elected Select Month November 2001), Cat Ba Island - Hai Phong (which is voted on in December 2004), Red River Delta - the coastal wetlands that the Red River Delta province (which was voted on in December 2004), district, Kien Giang biosphere reserve - and the coastal islands of Kien Giang (was elected on October 2006), Biosphere Reserves in West Park Nghe An (was elected in September 2007), and 7 th and 8 is Biosphere Reserves in the Cu Lao Cham - Quang Nam, Ca Mau Cape National Park. Mui Ca Mau National Park was established on July 14, 2003 by Decision No. 142/2003/QD-TTg of the Prime Minister on the basis of upgrading the Land Cape Nature Conservation. Accordingly, the Garden is located in the province and 2 districts of Nam Can Ngoc Hien have coordinates from 8032 'to 8049' north latitude and from 104,040 'to 104,055' longitudinal east. Total natural area is 41,862 ha. Where: The land area: 15,262 ha. The coastal area: 26,600 ha. - The subdivision features on the land: a, Subdivision strictly protected: 12,203 ha. State of the State and the second of three special use forests and forest extension Cape alluvial protection today. b, restoration ecology Subdivision: 2859 ha. Sub area 4 and the distribution of a coastal State the extension of special use forests Cape today. c, Subdivision administrative services: 200 ha. Sector along Rach Tau, the channel Thien Hai, the Big and the Rach Rach Bau Cape. - Functional quarters above sea: Range from the edge of the west coast the sea, the principal function of this Subdivision are conserving marine resources and coastal ecosystems, maintenance and research process geomorphology and ecology of natural the Cape Ca Mau National Park, including the following: Score 1. Mesh door Sao Cai Nuoc district. (Coordinates: from 1040 47 '30''East Longitude and 80 48' North Latitude) Score 2. 4700 meters from the coast. (Coordinates: from 1040 45 'East Longitude and 80 48' North Latitude) Score 3. Sea (Coordinates: from 1040 42 'East Longitude and 80 40' North Latitude) Score 4. Sea (Coordinates: from 1040 42 'East Longitude and 80 35' North Latitude) Score 5. Sea (Coordinates: from 1040 48 'East Longitude and 80 33' 30''latitude North) Score 6. Starter canal Zhang Fei Ngoc Hien District (Coordinates: from 1040 48 'East Longitude and 80 34' 30''latitude North) Besides national parks have a total buffer area is 8194 hectares, is located in the area of the town: Cape extension, new extension and An Vien Ngoc Hien district, Ca Mau province. Objectives and tasks of the Cape Ca Mau National Park: - Preserve the standard model long-term ecological importance national, regional and global solutions based on science, economy and society to protect wetland ecosystems are in the land of nose Performing the wild. - Building Mui Ca Mau National Park to serve sightseeing activities, ecotourism and international cooperation, build and test models for conservation and sustainable use of mangrove resources, has command value and economic functions of wetland ecosystems. Thereby improving the living conditions of people in the region. - Promoting the role of protective environmental protection, limiting erosion, promote convergence process bồi coast, to protect life and production of the people of the land, protecting the residence of fishermen in coastal areas, creating the foundation for sustainable development in coastal areas. - Protecting the biodiversity of mangrove ecosystems, habitats for species in coastal areas, migratory water birds, providing nutrients for aquatic species, support for the work production in coastal areas. - Develop career structure and social stability of forests, consistent with the objectives management, forest protection and development through improving and enhancing the sustainability of farming systems forestry -, increase capacity of forests to enhance the economic benefits of mangrove forest area in the buffer zone of National Park. - Improving rural infrastructure in order to constantly improve the living conditions of people in the region. Raising awareness of communities about the value of forest and wetland ecosystems and the sustainable use methods of wetland resources. -To contribute to strengthening national defense and security politics and social order in the southern region of the country. Biodiversity characteristics of the national park are fauna and flora of mangroves. This is a mangrove ecosystem naturally high value on biodiversity, natural landscapes, and environmental protection are important in the coast, wind, wave barriers against erosion, land in permanent process of land formation approaching the South China Sea. Cape Ca Mau National Park is one of the important sites of national programs for conservation of biodiversity of our country, where the study of coastal birds in Vietnam and Asia - Thailand Pacific garden also has unique natural and geographical geomorphology, creating an ecological estuaries, coastal areas in Vietnam with the unique features of the fauna and flora of mangroves. Flora here are 22 mangrove species have been discovered, which belong to dominant species (Rhizophora apiculata), Salted white (Avicennia alba), Mam (A. officinalis), Salted guava (A. marina) , Page (Kandelia candel) to the flora of the natural forest regeneration mixed between the mangrove trees, forest trees and parrots germ. Germ is the pioneer tree species have root systems sea encroachment hold special alluvial soil, anti-erosion and formation of coastal protection forest ranges. In addition, mangrove trees, vegetation in the mangrove Mui Ca Mau National Park have parrots, prawn, cork, Toad, palm, ferns, vines ... According to many scientists, the system mangroves here are Monday for a diverse world, only less flooded Amazon forest in South America. Fauna, with 13 species of mammals grade 9 them. Including some species in the world Red List (IUCN) such as long-tailed monkeys (Macaca Fascicularis), silver langur - Also known as Ca area, remember (Trachypithecus cristatus) and many species are in the red book of Vietnam ; 74 species of birds have 23 families, including some rare species such as White Stork China Egretta eulophotes, Choat Numeniusmadagascariensis open side brown, broad-billed Turn Limnodromus semipalmatus, Pelecaniformes foot gray - also called the pelican Pelecanus philippensis, Co Lao India - Also known as Giang sen Mycteria leucocephala, Diệc Milestones Egretta gularis and the black quam Threskiornis melanocephalus, bird communities in mangrove habitat characteristics common to species such as brown Tailorbird Orthotomus ruficeps, Yellow-throated White-eye Zosterops palpebrosa and tidbits java Rhipidura javanica; 17 species of reptiles have nine families, many reptiles at Mui Ca Mau National Park is named in the Vietnam Red Book and Red List of Nature Conservation Union International . There are also five species of amphibians in the third family, 14 species of shrimp; 175 fish and 77 of their 116 varieties; 133 species of plant and animal adventure was born. Animals here are not only rich in species composition but also the number of each species, individual adults. To Mui Ca Mau National Park, you can easily come across many specialty of the Ca Mau such as snakes, turtles, Chen, of the sea, three dimensions, buildings len, Dop, Scallop blood, oysters, fish off, fish drowning , brown fish, grouper, fish marginalized errors ... In particular, land area of the Cape Ca Mau National Park is constantly expanding naturally, the annual Cape Ca Mau encroachment into the sea in a few dozen meters in alluvial sources of river systems, canals, canal Accretion under help of the birth of the forest law compliance Mam, are coastal. With the valuable features of the biodiversity and local conditions created so rare Mui Ca Mau National Park deserves to be recognized as the world biosphere reserve. To maintain the title that does not stop the development of the biosphere habitats, poses problems for the industry at all levels but especially for agriculture and rural development in the province of Ca Mau is currently doing to manage, protect good Mui Ca Mau National Park in particular and the Biosphere Reserves in general.
Cà Mau là vùng đất cuối trời tổ quốc, vùng đất phù sa sinh sau đẻ muộn nhưng thắm đượm tình đất, tình người. Nơi đây còn lưu giữ được nhiều nét văn hoá đặc trưng của vùng đồng bằng Nam bộ nói chung, của Cà Mau nói riêng.
Đất Cà Mau từ lâu đã đi vào văn học, thơ, ca… Nhà văn Nguyễn Tuân đã xem vùng đất này như “ Ngón chân cái chưa khô bùn vạn dậm”; nhà thơ Xuân Quỳnh ví Cà Mau như “Mũi đất xanh trên biển mênh mông, đang rẽ sóng lao về phía trước…”; còn nhà thơ Xuân Diệu ví Cà Mau như Mũi tàu tổ quốc đang hướng ra biển rộng “…Mũi thuyền ta đó mũi Cà Mau”.
Người Cà Mau chân chất thật thà, ăn ngay nói thẳng, hào sảng, hiếu khách…ai đã từng một lần đến Cà Mau chắc hẳn sẽ cảm nhận được điều đó.
Nằm cách TP Cà Mau 120km về phía Tây Nam là Mũi Cà Mau. Nơi đây có Vườn Quốc Gia Mũi Cà Mau. Vùng đất Mũi Cà Mau ngoài giá trị văn hoá, lịch sử, vẻ đẹp nên thơ, bên trong nó còn chứa đựng sự đa dạng về cảnh quan, môi trường, tài nguyên thiên nhiên và đa dạng sinh học hiếm có, ở đây có nhiều vùng sinh quyển độc đáo. Sự độc đáo của vùng Đất Mũi Cà Mau là vùng sinh thái Bãi bồi, rừng ngập mặn ven biển, vùng sinh sản và trú ngụ của các loài thuỷ sinh vịnh Thái Lan, điểm dừng chân và trú ngụ của nhiều loài chim di trú quí hiếm trên thế giới.
Từ những đặc tính trên, vào ngày 26/5/2009, lúc 11h 20’ (giờ Hàn Quốc), trong khuôn khổ kỳ họp thứ 21của uỷ ban điều phối quốc tế chương trình con người và sinh quyển (MAB – ICC thuộc UNESCO) diễn ra tại hòn đảo thơ mộng JeJu (Hàn Quốc) từ ngày 25 đến 29/5/2009 đã công nhận Cù lao Chàm và Vườn Quốc Gia Mũi Cà Mau là khu dự trữ sinh quyển thế giới. Phiên họp MAB – ICC lần này công nhận 22 khu dự trữ sinh quyển mới từ 17 quốc gia, nâng tổng số các khu dự trữ sinh quyển trên thế giới lên 553 từ 107 quốc gia. Vườn quốc gia Mũi Cà Mau là một trong 22 địa danh được bầu chọn trong tổng số 32 địa danh của 21 nước được đề cử lần này. Theo tiêu chí của UNESCO, để được công nhận Khu dự trữ sinh quyển thế giới phải là khu vực có nhiều hệ sinh thái đại diện cho những vùng địa lý sinh học chính, kể cả mức độ suy giảm do tác động của con người; có ý nghĩa về bảo tồn đa dạng sinh học; có cơ hội để thể hiện tiếp cận phát triển bền vững cho một vùng; có diện tích thích hợp để thực hiện 3 chức năng của khu Dự trữ sinh quyển trong 3 vùng (lõi, đệm và chuyển tiếp); có cơ chế thực hiện sự tham gia của cộng đồng được thể hiện trong cơ chế, chính sách, kế hoạch quản lý, các chương trình nghiên cứu, giám sát, giáo dục và đào tạo.
Khu dự trữ sinh quyển Mũi Cà Mau có quy mô trên 371.500ha với ba vùng: vùng lõi 17.330ha, vùng đệm 43.300ha và vùng chuyển tiếp 310.870ha; vùng lõi được chia làm 3 vùng nhỏ là các phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của VQG Mũi Cà Mau, VQG U Minh Hạ và dãy rừng phòng hộ ven Biển Tây. Nơi đây có các hệ sinh thái đặc trưng điển hình như: hệ thống diễn thế rừng nguyên sinh trên đất bãi bồi, hệ thống chuyển tiếp các hệ sinh thái đặc trưng từ rừng ngập mặn theo chế độ thuỷ triều sang rừng tràm ngập nước ngọt theo mùa, hệ sinh thái biển là vùng sinh sản và nuôi dưỡng con giống tự nhiên các loài thủy hải sản cho cả vùng biển phía Đông, phía Tây Mũi Cà Mau và vùng Vịnh Thái Lan. .
Như vậy, từ năm 2000 đến nay Việt Nam đã có tổng số 8 khu dự trữ sinh quyển thế giới là: Rừng ngập mặn Cần Giờ - TP HCM (được bầu chọn tháng 01/2000), Vườn quốc gia Cát Tiên (được bầu chọn tháng 11/2001), Quần đảo Cát Bà - Hải phòng (được bầu chọn tháng 12/2004), Châu thổ Sông Hồng - đất ngập nước ven biển liên tỉnh châu thổ sông Hồng (được bầu chọn tháng 12/2004), Khu dự trữ sinh quyển Kiên Giang - ven biển và các đảo của Kiên Giang (được bầu chọn tháng 10/2006), Khu dự trữ sinh quyển Tây Nghệ An (được bầu chọn tháng 9/2007), và thứ 8 là khu dự trữ sinh quyển Cù lao Chàm - Quảng Nam và Vườn quốc gia Mũi Cà Mau.
Vườn quốc gia Mũi Cà Mau được thành lập ngày 14/7/2003 theo quyết định số 142/2003/QĐ-TTg của Thủ tướng chính phủ trên cơ sở nâng cấp khu Bảo tồn thiên nhiên Đất Mũi. Theo đó, Vườn nằm trên địa bàn 2 huyện Năm Căn và Ngọc Hiển có toạ độ từ 8032’ đến 8049’ vĩ độ bắc và từ 104040’ đến 104055’ độ kinh đông. Tổng diện tích tự nhiên là 41.862 ha. Trong đó:
Diện tích phần trên đất liền: 15.262 ha.
Diện tích phần ven biển: 26.600 ha.
- Các phân khu chức năng trên phần đất liền:
a, Phân khu bảo vệ nghiêm ngặt: 12.203 ha.
Thuộc Tiểu khu 2 và Tiểu khu 3 của khu rừng đặc dụng Ðất Mũi và khu rừng phòng hộ bãi bồi hiện nay.
b, Phân khu phục hồi sinh thái: 2.859 ha.
Thuộc Tiểu khu 4 và phân ven biển Tiểu khu 1 của khu rừng đặc dụng Ðất Mũi hiện nay.
c, Phân khu hành chính dịch vụ: 200 ha.
Thuộc khu vực ven Rạch Tàu, khu kênh Hai Thiện, khu Rạch Bàu Lớn và khu Rạch Mũi.
- Phân khu chức năng phần trên biển:
Phạm vi tính từ mép bờ biển phía Tây ra phía biển, chức năng chủ yếu của Phân khu này là bảo tồn tài nguyên sinh vật biển và hệ sinh thái ven bờ, duy trì và nghiên cứu quá trình địa mạo và sinh thái tự nhiên của Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau, bao gồm các điểm sau:
Ðiểm 1. Cửa Sào Lưới thuộc Huyện Cái Nước.(Tọa độ: Từ 1040 47' 30'' Kinh độ Ðông và Từ 80 48' Vĩ độ Bắc)
Ðiểm 2. Cách bờ biển 4.700 mét.(Tọa độ: Từ 1040 45' Kinh độ Ðông và Từ 80 48' Vĩ độ Bắc)
Ðiểm 3. Ngoài biển (Tọa độ: Từ 1040 42' Kinh độ Ðông và Từ 80 40' Vĩ độ Bắc)
Ðiểm 4. Ngoài biển (Tọa độ: Từ 1040 42' Kinh độ Ðông và Từ 80 35’ Vĩ độ Bắc)
Ðiểm 5. Ngoài biển (Tọa độ:Từ 1040 48' Kinh độ Ðông và Từ 80 33' 30''Vĩ độ Bắc)
Ðiểm 6. Ðầu rạch Trương Phi thuộc Huyện Ngọc Hiển (Tọa độ: Từ 1040 48' Kinh độ Ðông và Từ 80 34' 30'' Vĩ độ Bắc)
Ngoài ra VQG còn có vùng đệm với tổng diện tích là: 8.194 ha, nằm trên địa bàn các xã: Ðất Mũi, Viên An và Ðất Mới thuộc huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau.
Mục tiêu và nhiệm vụ của Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau:
- Bảo tồn lâu dài mẫu chuẩn sinh thái có tầm quan trọng quốc gia, khu vực và thế giới trên cơ sở các giải pháp khoa học, kinh tế và xã hội để bảo vệ hệ sinh thái đất ngập nước vùng đất mũi đang trong quá trình diễn thế tự nhiên.
- Xây dựng Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau để phục vụ các hoạt động tham quan, du lịch sinh thái và hợp tác quốc tế, xây dựng và thực nghiệm các mô hình bảo tồn và sử dụng bền vững tài nguyên rừng ngập mặn, phát huy giá trị và chức năng kinh tế của hệ sinh thái đất ngập nước. Qua đó cải thiện điều kiện sống của nhân dân trong vùng.
- Phát huy vai trò phòng hộ bảo vệ môi trường, hạn chế xói lở, thúc đẩy quá trình bồi tụ bờ biển, để bảo vệ đời sống và sản xuất của nhân dân các vùng đất liền, bảo vệ khu cư trú của ngư dân ở vùng ven biển, tạo nền tảng cho quá trình phát triển bền vững ở vùng ven biển.
- Bảo vệ đa dạng sinh học các hệ sinh thái rừng ngập mặn, nơi cư trú cho các loài sinh vật ở vùng ven biển, các loài chim nước di cư, cung cấp dinh dưỡng cho các loài thủy sản, hỗ trợ cho các hoạt động sản xuất ở vùng ven biển.
- Xây dựng cơ cấu xã hội nghề rừng ổn định, phù hợp với các mục tiêu quản lý, bảo vệ và phát triển rừng thông qua việc cải thiện và nâng cao tính bền vững của các hệ canh tác Lâm - Ngư nghiệp, tăng năng suất của rừng để nâng cao lợi ích kinh tế của những diện tích rừng ngập mặn ở vùng đệm của Vườn Quốc gia.
- Cải thiện cơ sở hạ tầng nông thôn nhằm không ngừng cải thiện điều kiện sinh sống của nhân dân trong vùng. Nâng cao nhận thức của cộng đồng dân cư về các giá trị của rừng và của hệ sinh thái đất ngập nước và các phương pháp sử dụng bền vững tài nguyên đất ngập nước.
-Góp phần củng cố quốc phòng, bảo vệ an ninh chính trị và trật tự xã hội ở vùng cực Nam của Tổ Quốc.
Đa dạng sinh học đặc trưng của VQG này là hệ động thực vật rừng ngập mặn. Đây là hệ sinh thái rừng ngập mặn tự nhiên có giá trị cao về đa dạng sinh học, cảnh quan thiên nhiên, môi trường và rất quan trọng trong phòng hộ bờ biển, chắn gió, chắn sóng chống xói lở, cố định đất trong quá trình hình thành đất liền tiến ra Biển Đông.
Vườn Quốc gia mũi Cà Mau là một trong những địa điểm quan trọng thuộc chương trình quốc gia về bảo tồn da dạng sinh học của nước ta, nơi nghiên cứu về các loài chim nước ven biển của Việt Nam và khu vực Châu Á - Thái Bình Dương vườn cũng có những đặc điểm độc đáo về địa lý tự nhiên và địa mạo, tạo nên một vùng sinh thái cửa sông, ven biển duy nhất ở Việt Nam với những nét đặc trưng của hệ động thực vật rừng ngập mặn.
Hệ thực vật ở đây có 22 loài ngập mặn đã được phát hiện, trong đó chiếm ưu thế thuộc về loài Đước (Rhizophora apiculata), Mắm trắng (Avicennia alba), Mắm (A. officinalis), Mắm ổi (A. marina), Trang (Kandelia candel) với quần thể thực vật gồm rừng tái sinh tự nhiên hỗn giao giữa cây đước, cây vẹt và rừng mấm. Cây mấm là loài tiên phong lấn biển có hệ thống rễ đặc biệt giữ đất bãi bồi, chống xói lở và hình thành các dãy rừng phòng hộ ven biển. Ngoài cây đước, thảm thực vật ở rừng ngập mặn VQG Mũi Cà Mau còn có vẹt, sú, bần, cóc, chà là, dương xỉ, nhiều loại dây leo…Theo các nhà khoa học, hệ thống rừng ngập mặn ở đây được cho là đa dạng thứ hai thế giới, chỉ kém rừng ngập Amazon ở Nam Mỹ.
Hệ động vật, với lớp thú có 13 loài thuộc 9 họ. Trong đó có một số loài nằm trong sách đỏ thế giới (IUCN) như: Khỉ đuôi dài (Macaca Fascicularis), Voọc Bạc - Còn gọi là Cà Khu, Nhọ Nồi (Trachypithecus Cristatus) và nhiều loài nằm trong sách đỏ của Việt Nam; lớp chim có 74 loài thuộc 23 họ, trong đó có một số loài quí hiếm như: Cò trắng Trung Quốc Egretta eulophotes, Choắt mỏ cong hông nâu Numeniusmadagascariensis, Rẽ mỏ rộng Limnodromus semipalmatus, Bồ nông chân xám - còn gọi là Chàng Bè Pelecanus philippensis, Cò Lạo Ấn Độ - Còn gọi là Giang sen Mycteria leucocephala, Diệc Mốc Egretta gularis và Quắm đầu đen Threskiornis melanocephalus, quần xã chim trong sinh cảnh rừng ngập mặn đặc trưng với các loài phổ biến như Chích bông nâu Orthotomus ruficeps, Vành khuyên họng vàng Zosterops palpebrosa và Rẻ quạt java Rhipidura javanica; bò sát có 17 loài thuộc 9 họ, nhiều loài bò sát ở VQG Mũi Cà Mau có tên trong sách đỏ Việt Nam và sách đỏ của Liên minh bảo tồn thiên nhiên quốc tế. Ngoài ra còn có 5 loài lưỡng cư thuộc 3 họ; 14 loài tôm; 175 loài cá thuộc 116 giống và 77 họ; 133 loài động, thực vật phiêu sinh.
Động vật ở đây không những phong phú về thành phần loài mà còn có số lượng cá thể từng loài lớn. Đến VQG Mũi Cà Mau, quí khách có thể dễ dàng bắt gặp nhiều loại đặc sản của Cà Mau như: Rắn, Rùa, Trăn, Cua biển, Ba khía, ốc len, Dọp, Sò huyết, nghêu, cá ngát, cá đuối, cá nâu, cá mú, cá thòi lòi…
Đặc biệt, diện tích đất liền của VQG Mũi Cà Mau không ngừng được mở rộng một cách tự nhiên, hàng năm Mũi Cà Mau lấn ra biển hàng vài chục mét, thậm chí hàng trăm mét bằng nguồn phù sa do hệ thống sông, kênh, rạch bồi đắp dưới sự giúp sức của bộ rể phù sinh của rừng Mắm, Đước ven biển.
Với những đặc tính quí giá về sự đa dạng sinh học và điều kiện lập địa hiếm có nên Vườn Quốc Gia Mũi Cà Mau xứng đáng được công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới. Để giữ vững danh hiệu đó đồng thời không ngừng phát triển sinh cảnh của khu sinh quyển, vấn đề đặt ra cho các ngành các cấp mà đặc biệt là ngành NN & PTNT của tỉnh Cà Mau hiện nay là làm gì để quản lý, bảo vệ thật tốt Vườn quốc gia Mũi Cà Mau nói riêng và khu dự trữ sinh quyển nói chung.
CA MAU Cape National Park - Biosphere Reserves PARK WORLD eighth VIETNAM
